Wkłady koronowo-korzeniowe

Wkłady koronowo-korzeniowe zaliczane są do konstrukcji osadzanych na stałe w jamie ustnej pacjenta. Są one stosowane po to, aby wzmocnić strukturę korzenia i filaru protetycznego przed wykorzystaniem go w dalszym etapie leczenia.

Wkłady koronowo-korzeniowe stosuje się w zębach leczonych endodontycznie i wyłącznie w zębach, które nie wykazują dużego stopnia rozchwiania, nie są złamane wzdłuż długiej osi korzenia, są poprawnie przeleczone endodontycznie i nie mają zmian okołowierzcholkowych w kości.

Wkłady koronowo korzeniowe najczęściej wykonywane są ze stopów metali powszechnie stosowanych w protetyce. To zwykle stopy chromoniklowe, stopy złota i tytanu. Obecnie nie stosuje się już wkładów srebrnych. Nowością technologiczną są natomiast wkłady wykonane z tlenku cyrkonu, które mają kolor biały lub kremowy.

Wkłady koronowo-korzeniowe można podzielić na standardowe i indywidualne. Wkłady standardowe są rzadziej stosowane, gdyż standaryzacja nasuwa pewne ograniczenia kliniczne. Ich zaletą jest to, że producent wytwarza je w kompletach o różnych średnicach i kształtach wraz z zestawem specjalnych wierteł służących do opracowania kanału korzeniowego i platformy nośnej. Poza tym można je zastosować podczas jednej wizyty klinicznej i w ten sposób od razu odbudować filar w celu dalszego wykorzystania protetycznego. Wadą stosowania wkładów standardowych jest ich ograniczona wytrzymałość mechaniczna w stosunku do wkładów wykonywanych indywidualnie. Ale z kolei ich zaletą jest możliwość szybkiego zastosowania.

Wkłady koronowo korzeniowe standardowe stosuje się

  • w przypadku konieczności natychmiastowej rekonstrukcji korony złamanego zęba,
  • w przypadku konstrukcji tymczasowych gdzie zastosowanie wkładu jest niezbędne, a docelowo będzie wykonana inna konstrukcja oparta np. na wkładach indywidualnych,
  • w zębach, których rokowanie kliniczne nasuwa wątpliwości i wiadomo, że w niedalekim czasie zostaną one usunięte; wtedy w celu redukcji kosztów stosuje się właśnie wkłady standardowe.

Wkłady standardowe mogą być również wykonane z niemetalu, do nich należą np. wkłady z włókna szklanego osadzanego na odpowiednim materiale kompozytowym. Ich zaletą jest to, że nie zmieniają koloru. Wkłady te bardzo dobrze przenoszą siły mechaniczne na strukturę korzenia dzięki swej minimalnej sprężystości. Czasami stosuje się również wkłady koronowo-korzeniowe z włókien węglowych, które są ciemne, ale również wykazują doskonałą elastyczność i właściwości mechaniczne.

Wkłady koronowo-korzeniowe indywidualne, w odróżnieniu od tych standardowych, są modelowane indywidualnie do kształtu pozostałości korzeniowej, uzębienia pacjenta i w zależności od rodzaju wykonywanej konstrukcji. Chodzi o to, aby uzyskać maksymalną wytrzymałość mechaniczną wykonanej konstrukcji i optymalizację kształtu związanego z dalszym leczeniem. Wkład taki składa się z części korzeniowej i części koronowej. Pierwsza z nich odpowiedzialna jest za wzmocnienie struktury korzenia, jednoznaczne osadzenie całego wkładu i poprawne przeniesienie siły żucia na tkankę korzenia i ozębną. Część koronowa jest docelowym filarem protetycznym, na którym osadza się na przykład koronę czy filar mostu.

Wkłady koronowo-korzeniowe indywidualne mogą być wykonywane indywidualnie w dwojaki sposób: metodą pośrednią lub bezpośrednią. Obydwie zaczynają się badaniem klinicznym i radiologicznym mającym na celu ocenę możliwości wykonania takiej konstrukcji, spójności z ogólnym planem leczenia, rokowaniem klinicznym filaru i całej docelowej konstrukcji. Po badaniu klinicznym opracowuje się kanał korzeniowy poszerzając jego światło za pomocą odpowiednich wierteł. Zabieg jest bezbolesny, bo wykonywany jest w obrębie zęba leczonego endodontycznie, który nie reaguje na bodźce mechaniczne. W drugim etapie opracowuje się pozostałe tkanki korony zęba według ogólnie przyjętych zasad. Następnie w metodzie pośredniej wykonuje się wycisk światła kanału korzeniowego, pozostałości zębowej wraz z łukiem zębowym właściwym i przeciwstawnym. Po zarejestrowaniu zwarcia dalszą część prac wykonuje laboratorium techniki dentystycznej. Technik w oparciu o wyciski i wskazówki lekarza prowadzącego, przygotowuje gotowy wkład koronowo-korzeniowy. Konstrukcja jest wklejana do korzenia zęba, dzięki czemu uzyskujemy zrekonstruowany filar protetyczny, na którym następnie osadzana jest korona tymczasowa, co zapewnia zachowanie estetyki i odzyskanie funkcji zęba. Moment ten jest etapem wyjściowym do wykonywania zaplanowanej docelowej konstrukcji protetycznej. W metodzie bezpośredniej modelowanie kształtu wkładu w odróżnieniu od pośredniej wykonuje się bezpośrednio w jamie ustnej pacjenta. Produkt finalny dla obydwu metod wygląda jednak identycznie.

Postępowanie kliniczne

  1. Badanie kliniczne, radiologiczne oraz ocena wskazań, przeciwwskazań do leczenia i kwalifikacja pacjenta do zabiegu.
  2. Preparacja tkanek twardych i pozostałości zębowej do uzyskania właściwego kształtu części koronowej i korzeniowej. W metodzie bezpośredniej modelowanie bezpośrednie w jamie ustnej, a w metodzie pośredniej pobranie wycisków łuków zębowych wraz z kanałem korzeniowym leczonego zęba.
  3. Wykonanie w laboratorium techniki dentystycznej wkładu koronowo-korzeniowego na podstawie wycisków lub modelu wkładu z metody bezpośredniej.
  4. Kontrola prawidłowości wykonania wkładu i przekazanie zaleceń do laboratorium.
  5. Kontrola kliniczna kształtu i dokładności wykonania wkładu.
  6. Osadzenie wkładu koronowo-korzeniowego w korzeniu zęba na właściwym dla danego materiału cemencie.
  7. Wykonanie i osadzenie na zębie korony tymczasowej, której celem jest uzyskanie minimum estetyki i odtworzenie funkcji filaru protetycznego.
  8. Rozpoczęcie etapu wykonania właściwej pracy protetycznej korony lub mostu, która ma być docelowo osadzona na uprzednio przygotowanym filarze.

Zalety:

  • Wkład koronowo-korzeniowy w sposób jednoznaczny wzmacnia osłabiony korzeń zęba i pozostałości w zakresie korony. Pozwala na odbudowę filaru protetycznego np. za pomocą korony w taki sposób, że uzyskana konstrukcja ma wytrzymałość zbliżoną do naturalnego zęba i umożliwia pacjentowi gryzienie bez szczególnych ograniczeń.
  • W przypadku szczególnych wymagań kosmetycznych wykonuje się wkłady z tlenku cyrkonu, które nie mają koloru metalicznego, lecz biały lub kremowy i można na nich wykonać korony pełnoceramiczne, uzyskując efekty maksymalnie zbliżone do wyglądu naturalnego zęba. Wkłady wykonane ze stopu metali mają odcień metaliczny - żółtawy lub można je pozłocić lub pokryć azotkiem tytanu. Takie zabiegi pozwalają na uzyskanie lepszych efektów kosmetycznych przy stosowaniu konstrukcji ceramicznych, ale nie tak dobrych, jak przy wkładach cyrkonowych.
  • W przypadku wykonania koron z ceramiki napalanej na nośniku metalowym kolor wkładu koronowo-korzeniowego nie ma żadnego znaczenia. Ważna jest tylko wytrzymałość mechaniczna konstrukcji. Istotne jest za to, aby stosować stopy i metale o zbliżonym potencjale elektrochemicznym, aby nie powstawało ogniwo elektrochemiczne w obrębie elektrolitów jamy ustnej i tkanek.

Wady:

  • Wkład koronowo-korzeniowy uniemożliwia ponowne leczenie endodontyczne gdyż poprawnie wykonany staje się nieusuwalny z zęba lub usunięcie jest bardzo kłopotliwe. Wtedy metodą leczenia zmian chorobowych w obrębie wierzchołka korzenia jest resekcja wierzchołka korzenia – zabieg chirurgiczny.